Geld maakt niet altijd gelukkig(er)...
Nederland behoort tot de welvarendste landen van de wereld. In 2024 stond Nederland op de 11e plaats van de rijkste landen, gemeten op basis van BBP (Bruto Binnenlands Product) per inwoner [1]. Daarnaast behoren we, als we de cijfers mogen geloven, tot de meest gelukkige mensen van deze aardbol. Nederland staat op plekâŻvijf in de World Happiness Report van 2025, na Finland, Denemarken, IJsland en Zweden [2].
Des te opmerkelijker is het dat jaarlijks zo’n 800.000 Nederlanders kampen met een depressie, dat 1,2 miljoen mensen momenteel antidepressiva slikken [3] en dat de ggz en jeugdzorg de grote vraag naar zorg niet aan kunnen met lange wachttijden tot gevolg.
Dat in welvarende landen meer depressie lijkt voor te komen, klinkt tegenstrijdig. Als de basisbehoeften (veiligheid, voedsel, een dak boven het hoofd) zijn vervuld, zou je verwachten dat mensen gelukkiger zijn. Toch wijst onderzoek uit dat bepaalde kenmerken van moderne, welvarende samenlevingen juist kunnen bijdragen aan depressie [5], [6], [7].
Men spreekt ook wel over de ‘welvaartsparadox’: rijkdom leidt niet automatisch tot meer geluk. Zodra materiële behoeften vervuld zijn, worden andere factoren bepalend voor ons welzijn: zingeving, verbinding, autonomie en mentale gezondheid. Precies dáár wringt het. Hoe meer materiële welvaart we hebben, hoe groter de nadruk op deze mentale laag van ons bestaan, en hoe kwetsbaarder die wordt.
Waar in arme landen de strijd om te overleven centraal staat, draait het in ons land om persoonlijke doelen, prestaties en zelfontplooiing. Dat klinkt mooi, maar kan ook druk veroorzaken. Succes ligt zogenaamd binnen handbereik, dus lukt het niet, dan ligt de oorzaak bij jezelf. Sociale vergelijking en prestatiedruk spelen een grote rol, versterkt door sociale media. Tegelijkertijd zijn traditionele verbanden, zoals familie, kerk en gemeenschap, minder vanzelfsprekend geworden. Dat betekent meer vrijheid, maar ook meer eenzaamheid en existentiële vragen als: “Wie ben ik?” en “Waarom ben ik op deze aarde?” blijven onbeantwoord.
Enige nuance is op zijn plaats: Het is namelijk niet zo dat er in welvarende landen meer depressie voorkomt dan in arme landen. Volgens WHO-schattingen ligt de prevalentie van depressie wereldwijd op ongeveer 3–6% van de bevolking [8]. Verschillen tussen regio’s zijn niet sterk gekoppeld aan rijkdom of armoede. Wel wordt depressie in rijke landen vaker vastgesteld, eenvoudigweg omdat mensen zich meer bewust zijn van hun mentale gezondheid, eerder aan de bel trekken en toegang hebben tot psychische hulp en medicatie. Depressies worden eerder herkend en gediagnostiseerd. Dat is dus het positieve nieuws.
Tegelijkertijd wil ik benadrukken dat er in ons land talloze mensen, veelal ongezien, lijden aan psychische problemen waaronder depressie. Ze kunnen ogenschijnlijk alles mee hebben en aan de buitenkant gelukkig lijken, maar zij lijden onder de prestatiedruk, de stress, pijn, eenzaamheid of het gebrek aan zingeving in het leven. Soms komt hier schaamte bij wanneer mensen het gevoel hebben niet te mogen klagen: "Ik heb immers alles wat mijn hartje begeert!" Met deze blog heb ik geprobeerd dit taboe te doorbreken. Psychische problemen staan los van rijkdom of voorspoed. Ben jij iemand die worstelt met dit thema en zoek je hulp? Je bent van harte welkom!
Literatuurlijst:
Reactie plaatsen
Reacties