Deze titel bezorgt mij jeuk. Het is dat ik het boek met deze titel van David G. Benner [1] verplicht moest lezen voor mijn opleiding, anders had ik het waarschijnlijk nooit zelf uitgekozen. Mijn allergische reactie komt waarschijnlijk voort uit het feit dat we tegenwoordig worden overspoeld met zweverige termen als ‘me-time’, ‘zelfontplooiing’ en ‘jezelf vinden’. Zelfhulpboeken, podcasts en sociale media staan vol met adviezen over hoe je het beste uit jezelf kunt halen en je eigen pad kunt volgen. Ik als nuchtere Westfries, heb daar niet zoveel mee. Daarbij komt mijn calvinistische achtergrond, waarbij het vooral níet moet gaan over het eigen ‘ik’, zo is mij geleerd.
De ondertitel van het boek spreekt mij meer aan: “Gods geschenk jezelf te mogen zijn.” Het doet me denken aan een uitspraak van Loesje: “Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen”. Ik geloof dat ieder mens uniek door God gemaakt is. Geen willekeur of pure toeval maar om jouw unieke zelf te mogen zijn in deze wereld. Jouw unieke geluid, kleur en persoonlijkheid voegen namelijk iets toe aan deze wereld, wat niemand anders kan bieden. Maar helaas gaat het hier vaak mis….
Hoe zit dat precies? We komen op deze wereld volkomen kwetsbaar en in afhankelijkheid van onze ouders. Helaas in een wereld die gebroken is. Meestal niet bewust maar als er niet of onvoldoende wordt voldaan aan de basisbehoeften die we als kind hebben (liefde, aandacht, veiligheid, zekerheid en autonomie), ervaren we angst, doodsangst wordt dit ook wel genoemd. We zijn immers letterlijk voor ons overleven afhankelijk van onze ouders. Wat er vervolgens gebeurt is dat we op zoek gaan naar manieren om alsnog te krijgen wat we nodig hebben. We gaan ons aanpassen om ons weer veilig te voelen. In de psychologie wordt dit aangeduid als een overlevings- mechanisme. Dit ‘aanpassen’ kent vele gezichten bijvoorbeeld:
- pleasen; je best doen om lief gevonden te worden;
- rebelleren; liever negatieve aandacht (dit is immers ook aandacht), dan geen aandacht;
- vermijden; situaties of gevoelens uit de weg gaan die spanning of pijn oproepen;
- isoleren; je sluit jezelf af van anderen om meer pijn te voorkomen.
Het stelt ons onbewust voor het eeuwige dilemma: Trouw zijn aan jezelf of voldoen aan de verwachting van de ander. We kiezen als kind meestal voor het laatste, en daar verliezen we ons ‘authentieke zelf’. Een mooi woord wat dit beschrijft, vind ik het woord 'ballingschap' wat in de Bijbelse context gaat over het volk Israël dat verdreven is van het eigen land en in gevangenschap is meegevoerd naar een vreemd land. In de psychologische context zou ik ballingschap omschrijven als: Niet thuis zijn, op vreemde grond, vervreemd van jezelf en vervreemd van God.
En op dit punt komen veel mensen bij mij in therapie. Ze lopen vast, zijn opgebrand en komen erachter dat hun altijd werkende overlevingsmechanismen nu tegen hen in opstand zijn gekomen. Het werkt niet meer…. Ergens klinkt een zachte stem die zegt: “Ik wil naar huis!” Heimwee: Een verlangen om thuis te komen bij God en bij jezelf. En precies daarover gaat het in het door mij aangehaalde boek van Benner.: “God heeft je uniek geschapen en wil je in die uniciteit in Christus herstellen. Je echte ik vinden en daaruit leven is je bestemming bereiken.” Johannes Calvijn stelt: “Zonder kennis van onszelf is er geen kennis van God en zonder kennis van God is er geen kennis van onszelf.” [2]. Je ware zelf weer vinden, betekent vooral heel veel afleggen, om te worden wie we van oorsprong zijn. We vinden ons echte ik niet door ernaar te zoeken maar juist door God te zoeken.
De mogelijkheid onszelf te kennen is gebaseerd op het feit dat je ‘ik’ al door God gekend is. Dat begint met kijken naar God en zien hoe Hij naar ons kijkt; met ogen van liefde. Zijn liefde is niet afhankelijk van je gedrag, het is onvoorwaardelijk, onbeperkt en onvoorstelbaar buitensporig. Je identiteit wordt niet bepaald door wat je doet, maar door wie je bent. Het vereist overgave aan God en de bereidheid om door zijn liefde geraakt te worden, waardoor je voor altijd verandert. Overgave aan Gods liefde betekent dat je ziel thuiskomt - de plaats en de identiteit waar elke cel van ons wezen naar verlangt.
Ware zelfkennis is bereikbaar voor iedereen die 1) het echt wil, 2) bereid is biddend op zijn gedrag te reflecteren en 3) de moed heeft zichzelf en God in de stilte te ontmoeten. Het gaat om tijd doorbrengen met God en Hem de ruimte geven je te ontmoeten en je te helpen jezelf te kennen zoals je gekend bent.
Literatuurlijst:
1. David G. Benner, Ontdek je echte ik, Gods geschenk jezelf te mogen zijn (Almere), Coconut, 2011;
2. Johannes Calvijn, Institutie (Houten), Den Hertog, 2009;
Reactie plaatsen
Reacties